مهدی جهانشاهلوراد؛ در روزهایی که لایجه بودجه دولت بالاخره پس از کش و گوس‌های فراوان به مجلس رسیده است و بحث بر سر افزایش ۱۸ تا ۲۰ حقوق کارمندان، بازنشستگان و کارگران اخبار داغ رسانه‌ها را شکل می‌دهد یک خبر قابل تامل منتشر شده است؛ قیمت طلا ۲۰ سال پیش چقدر بود؟
شاید بررسی اقتصاد، قدرت خرید و... با مقایسه طلا و حقوق یک کارگر نتواند تمام آنچه در این ۲۰ سال گذشته بر سر اقتصاد ایران آمد را به خوبی روشن کند؛ اما همین مقیاس نیز می‌تواند چراغی را روشن کند تا ببینیم چه بر سر این اقتصاد آمده است که بازارهای آن دیگر جنب و جوش گذشته را ندارد.
هر گرم طلا ۷ هزار و ۱۱۰ تومان؛ این نرخ برای سال ۱۳۸۲ است درست ۲۰ سال پیش. زمانی که حداقل حقوق در آن سال با رشد ۷۵ درصدی ۸۵ هزار و ۳۳۸ تومان تعیین شد به عبارتی روزانه ۲۸۴۴ تومان. این ارقام نشان می‌دهد کسی که حداقل حقوق را دریافت می‌کرد با ۱۰ روز کار می توانست حدود ۴ گرم طلا خریداری کند.حال این ارقام را با حقوق و قیمت طلای امسال مقایسه کنید؛ هر گرم طلای ۱۸ عیار به ۲ میلیون ۷۲۰ هزار تومان رسیده است، حداقل حقوق سال ۱۴۰۲ نیز با حق مسکن و ... حدودا ۷ میلیون تومان است؛ یعنی کارگر در سر ماه ۳ گرم طلا هم نمی‌تواند خریداری کند.
اگر نگاهی به قیمت سکه بیندازیم نیز آمارهای جالب توجهی وجود دارد؛ سکه طرح قدیم سال ۱۳۸۲ حدود ۷۶ هزار تومان قیمت داشت در حالی که امروز بیش از ۲۸ میلیون تومان است این اعداد نشان می‌دهد ۲۰ سال پیش هر قطعه سکه تمام حتی ارزان تر از حقوق ماهانه یک کارگر بود در حالی که سال ۱۴۰۲ حدود چهار برابر حداقل حقوق قیمت دارد.بار دیگر دیگر تاکید می‌کنیم برای بررسی تمام اقتصاد ایران این ارقام گویا نیست؛ اما شاید بتوان با همین آمارها دلایل رکود بازارها را کشف کرد.
در همین رابطه یک فعال قدیمی بازار طلای تهران در گفت‌وگو با خبرنگار اقتصاد آنلاین این نکته را تایید می‌کند که احتمالا کاهش قدرت اقتصادی مردم یکی از دلایل رکود بی‌سابقه بازار طلا در سال ۱۴۰۲ بوده است.
ابراهیم محمدولی که زمانی عضو اتحادیه طلا و جواهر تهران نیز بوده است به خبرنگار اقتصاد آنلاین می‌گوید: بازار طلا در روزهای اخیر نوسانی بود به همین دلیل داد و ستد کاهش یافته است و و کسب و کار رونق ندارد، انس جهانی هم تغییراتی داشته؛ اما مانند طلا نبوده است شاید بتوان گفت قیمت طلا این روزها التهاب دارد.
در ۱۰ ماه اخیر شاید کمی قبل از آن نیز که بازارها وارد رکود شد فعالان بازار امیدوار مقاطعی بودند که انتظار افزایش تقاضا با توجه به تجربه سال‌های گذشته وجود داشت؛ اما نه اعیاد مذهبی، نه تعطیلات تابستان و نه بلندترین شب سال ۱۴۰۲، هیچ‌کدام نتوانستند بازارها را دگرگون کنند، مسئله‌ای که این فعال بازار طلا برای شب عید هم پیش‌بینی می‌کند و می‌گوید: هرچه به پایان سال هم نزدیک می‌شویم، روندی که هر ساله در ماه‌های بهمن و اسفند ایجاد می‌شد به نظر می‌رسد امسال شاهد آن نباشیم، ظواهر بازار نشان می‌دهد سال ۱۴۰۲ قرار نیست مثل گذشته باشد و اگر همین مسیر ادامه پیدا کند نمی‌توان شاهد داد و ستد خوبی در بازار بود.
اما سوال اینجاست آیا خرید طلا دیگر جذابیت ندارد، تغییرات بازار باعث ترس مردم شده است یا قدرت خرید کاهش پیدا کرده است؟ واقعیت‌ها نشان می‌دهد طلای ۲ میلیون و ۷۰۰ هزار تومانی سنگین‌تر از آن است که در توان خرید بسیاری از مردم جامعه باشد، روزگاری می‌شد به سادگی النگویی، گوشواره‌ای یا گردبندی خرید یا برای تبریک سکه‌ای اهدا کرد از جنس طلا؛ اما امروز مثل گذشته نیست، اجاره خانه بخش زیادی از حقوق‌ها را می‌بلعد برای یک شام معمولی باید هزینه‌ای بیشتر از قبل در نظر گرفت و بسیاری از خرج و مخارجی که طلا را حتی از گوشه ذهن هم پاک می‌کند.
این فعال بازار درباره دلیل کاهش خرید طلا می‌گوید: قدرت خرید درصد زیادی از مردم کمتر شده است، اگر حقوقی را که سال‌های قبل پرداخت می‌شد در کنار طلا بگذاریم می بینیم تفاوت زیادی ایجاد شده است، این یک عامل مهم است.
محمدولی راه‌حل حداقل کوتاه مدت عبور از این شرایط را کنترل نرخ ارز عنوان می‌کند به عقیده این عضو سابق اتحادیه طلا اگر نرخ ارز در دو ماه پایانی سال کنترل شود شاید بتوان رونق را به بازار طلا بازگرداند.
وی اضافه می‌کند: اگر ارز دچار نوسان باشد طلا هم دچار نوسان می شود که بعضا این تغییر به بخش‌های دیگر نیز سرایت می‌کند و عاملی می‌شود برای کندی داد و ستد در بازارها.
بی‌راه نیست که طلای ۲ میلیون و ۷۰۰ هزار تومانی با توجه به درآمد و هزینه‌های جاری ارزش خرید ندارد؛ همانطور که نادر بذرافشان در گفت‌وگو با اقتصاد آنلاین طلا را خارج از سبد خرید مردم عنوان می‌کند؛ وی معتقد است که طلا دیگر از اولویت‌های سبد خانوار ایرانی حذف شده است.
از ابراهیم محمدولی که در بازار تهران سابقه فعالیت طولانی دارد نیز پرسیدیم آیا در گذشته شاهد این رخوت و رکود در بازار بوده است یا خیر، وی می‌گوید: خیر سابقه نداشته است حتی سال گذشته که قیمت طلا در مقطعی سال گرمی ۳ میلیون و ۴۰ هزار تومان هم شد داد و ستد کمتر نشد البته این برای یک مقطع کوتاه بود؛ اما اگر سال ۱۴۰۲ را با سال‌های گذشته مقایسه کنیم تفاوت بسیاری دیده می‌شود.
این وضعیت برای کشوری که صنعت دارد، منابع طبیعی دارد و در آن نیروی کار جوان به اندازه کافی وجود دارد مناسب نیست در گزارش‌های پیشین نیز به این موضوع پرداختیم که رکود بازارها باعث خروج سرمایه‌گذاران از چرخه تولید می‌شود؛ این اتفاق نیز دیر یا زود تعدیل نیروها را به همراه خواهد داشت طبق گفته عبادلله محمدولی، یکی از اعضای اتحادیه طلا و جواهر تهران برخی از طراحان و فعالان صنعت طلای ایران به کشورهای همسایه از جمله عمان و ترکیه رفته‌اند.
سبد خانوار ایرانی دارد کوچک‌تر می‌شود؛ مسکن حذف شده است، طلا در آن جایی ندارد و طبق گزارشات از نظر شادی در بین ۱۳۷ کشور ایران رتبه ۱۰۷ را کسب کرده است؛ یعنی تفریح هم دیگر گران است!
امروز دوم بهمن ماه ۱۴۰۲ قیمت هر گرم طلا ۲ میلیون و ۷۱۷ هزار و ۲۰ تومان است.
;