محمد هلاکوئی؛ متخصص بلاکچین و ارزهای رمزنگاری شده و مدرس دوره بازارهای مالی و ارز دیجیتال، فعال در حوزه رسانه در این رابطه میگوید : خاطرم هست در سال 1390 با یکی از رسانه ها در "همایش بازاریابی اثربخش اینترنتی"  که در شهر اصفهان برگزار گردیدمصاحبه ایی داشتم ، من در آن مصاحبه گفتم که آینده از آن کسانی است که متخصص در حوزه اپلیکیشن های موبایل می باشند و شاهد این بودیم که بعد از سال 1390 چه اپلیکیشن های بزرگی در ایران و جهان به وجود آمد و اجرایی شد ، همچنین دیدیم که چه تاثیر های را در بخش  اقتصادی  و معیشتی در سطح اجتماع و جهان با خود به همراه داشت و تعداد زیادی شغل در حوزه های  مختلف ایجاد کرد و موجب تحولات بزرگی در کسب و کارها گردید.

در سال 1398 در جای دیگر نیز گفتم که آینده از آن کسانی خواهد بود که متخصص در حوزه بلاکچین و قراردادهای هوشمند و اپلیکیشن های غیر متمرکز باشند .

قراردادهای هوشمند در حوزه بلاک‌چین ؟

در مورد قرارداد های هوشمند تعریف های زیادی را در سایت های مختلف می بینیم ، قرارداد هوشمند یک توافقنامه‌ی الکترونیکی است که بر روی بستر بلاک‌چین اجرایی می گردد  و به افراد این امکان را می‌دهد تا مشکلات و چالش‌های متداول در خصوص عدم اعتماد را به حداقل برسانند.

در این مقاله قصد داریم تا شما را با قرارداد های هوشمند بیشتر آشنا کنیم، مخاطبین ما در این مقاله به چند بخش تقسیم می شوند، دسته اول افرادی هستند که هیچ آشنایی در خصوص قراردادهای هوشمند و بلاکچین ندارند ، دسته دوم افرادی که آشنایی و آگاهی از این مدل قرارداد ها دارند و ما قصد داریم اطلاعات بیشتری را برای روشن شدن مسیر به آنها بدهیم ، دسته سوم افرادی هستند که هم آشنای و هم آگاهی دارند و با خواندن این مطلب از یکسری فعالیت ها ی غیر قانونی و کلاه برداری آن آگاه تر می شوند و در آخر دسته چهارم افرادی که آشنایی کامل رادارند و مجدد علاقمند می شوند که در این مسیر قدم بگذارند.

قراردادهای هوشمند یا Smart contracts چیست؟

همانطور که در بالا اشاره کردیم قرارداد هوشمند قراردادی هست که در بستر بلاکچین بین دو یا چند نفر اتفاق

 می افتد اگر بخواهیم به زبان ساده تر آن را بیان کنیم ابتدا می بایست با ذکر مثالی  به  تفاوت میان قراردادهای معمولی و قرارداد های هوشمند بپردازیم ، در قرارداد های معمولی من و شما بین خودمان یک قراردادی را می نویسیم و این قرارداد با وجود یک واسطه ای مثل بانک ، دولت و یا شخص سومی اجرایی می شود .

اما در قراردادهای هوشمند قرارداد میان دو یا چند نفر تنها از طریق کد هایی که توسط برنامه نویس بلاکچین و بر روی بستر بلاکچین ایجاد می شود می تواند اجرایی گردد و روند اجرایی آن صد در صد تضمینی و غیر قابل توقف خواهد بود و یکی از بهترین قرارداد هایی هست که به صورت هوشمند و در بستر بلاکچین قرار می گیرد .

ابتدا برنامه نویس، کدهای برنامه نویسی خود را بر اساس سفارش موضوع در بستر بلاکچین قرار می دهد و بر اساس یکسری اتفاقات ، شرایط و دستورات خاص را اعمال می کند یادمان باشد قراردادهای هوشمند قراراست یک انقلاب بزرگی را در دنیا ایجاد کند و یکی از خاصیت های آن این است که ما را از اعتماد به دیگران بی نیاز نماید.

مزیت های قرارداد های هوشمند:

• متوقف نمی شوند.
• هیچ کس نمی تواند جلوی اجرای آن را بگیرد.
• شفاف است.
• برنامه نویس آن هم نمی تواند کد قرارداد هوشمند را تغییر دهد(بستگی به شرایط سناریو دارد)

با توضیحاتی که داده شد این چهار مزیت از بخش های مهم قرارداد های هوشمند بوده و موجب گردیده تا آن را از دیگر قراردادهای معمولی و سنتی متمایز و قابل اعتماد نماید و همانطور که گفتیم قراراست دنیا رو متحول نماید.

پس قراردادهای هوشمند در واقع پروتکل هایی هستند که بر بستر شبکه بلاکچین ایجاد شده و دارای شرایط و قوانینی هستند که به صورت خودکار اجرا می شوند و غیر قابل تغییر می باشند.کسی که بخواهد  قراردادهای هوشمند را اجرا  کند، اول از همه باید موضوع قرارداد  را مشخص کند، در مرحله دوم شرایط قرارداد را مشخص و ایجاد نماید و در مرحله آخر و نهایی با توجه به اوراکل  پلتفرمی را برای خودش اجرا می نماید .

اوراکل چیست؟

اوراکل یک منبع داده در بستر بلاکچین است که در میان قراردادهای هوشمند و دیگر منابع خارجی استفاده می شود در ادامه با مثال هواشناسی  بیشتر با آن آشنا می شویم.

به طور تخصصی تر می توان گفت که یک اوراکل عاملی است که نه تنها با منابع داده خارجی ارتباط برقرار می کند، بلکه به تایید و بررسی صحت داده های فراهم شده نیز می پردازد. بنابراین آنها مسئول فراهم کردن اطلاعات مهم و قابل اعتماد برای قرارداد های هوشمند هستند، این قراردادها هم به نوبه خود وظایف معینی را انجام می دهند. پس مفهوم اوراکل در فضای بلاک چین کمی با فناوری های دیگر متفاوت است.

پلتفرم در قرارداد های هوشمند چیست؟

پلتفرم‌های قرارداد هوشمند متعددی با هدف پیاده‌سازی این فناوری به‌وجود آمده‌اند، بیت کوین و انواع دیگر ارز دیجیتال نشان دادند که سیستم‌های پرداخت نقطه به نقطه را می‌توان در شبکه‌های غیرمتمرکز پیاده‌سازی کرد، نوبت به کاربرد دیگری از بلاک چین به‌نام قرارداد هوشمند رسید. قراردادهایی که قصد دارند آینده‌ی صنایعی همچون حسابداری، امور مالی و حقوق را دگرگون کنند. اتریوم (Ethereum) را می‌توان دلیل اصلی افزایش محبوبیت و شهرت قراردادهای هوشمند دانست.

یعنی کدهای برنامه نویسی خودش را در پلتفرمی مثل ترون مثل استیم مثل اتریوم ،ایاس و... اجرا می کند ما دها پلتفرم برای بستر بلاکچین و برای کدهای برنامه نویسی داریم.

برای اینکه در ذهن ها بیشتر قرار بگیرد با  یک مثال ساده به آن می پردازیم، قرار است  یک فیلمی ساخته شود و در یک فضای بیرونی یک سکانس و پلان حساس از فیلم کلید بخورد، کارگردان و تهیه کننده یک قراردادی را بین خودشان در خصوص شرایط آب و هوا و بارندگی منعقد می کنند ، قرار است من و شما یک بیزینسی را شروع نماییم و با هم شریک شویم و یا قرار است  من یک ملکی را از شما اجاره و یا خرید کنم بر می گردیم به مثال خودمان برای وضوح بیشتر همانطور که گفتیم فردا برای فیلم برداری سکانس مورد نظر کارگردان و تهیه کننده  با هم یک قراردادی را بین خود منعقد می نمایند، کارگردان به عنوان یک طرف قرارداد خوب بودن هوا را پیش بینی می کند و تهیه کننده به عنوان طرف دیگر بارندگی هوا را ، این قرارداد در یک بستر سنتی منعقد وثبت می گردد، در اینجا یک عامل بیرونی دیگری هم است که آن عامل سازمان هواشناسی است که قرار است به عنوان یک منبع معتبر وضعیت این قرارداد را مشخص کند.پس در اینجا موضوع و شرح قرارداد می شود بررسی وضعیت آب و هوا و سازمان هواشناسی به عنوان اوراکل این قرارداد ایفای نقش می کند.

اما می‌توان این مدل را با طراحی قراردادهای هوشمند حل کرد. یعنی قراردادهایی وجود داشته باشند که بتوانند نقش یک داور انسانی را ایفا کنند و وظیفه‌شان تایید عملکرد سایر قراردادها باشد.

بنابراین ما برای قرارداد های هوشمند ابتدا نیاز به یک موضوع قرارداد داریم،در مرحله بعد نیاز داریم که شرایط قرارداد را مشخص کنیم ودر مرحله آخر آن قرارداد را در یک پلتفرم، اجرایی کنیم و بر اساس اوراکل و یا شرایط بیرونی مشخص کنیم که آیا بیزینس ما برنده می شود و یا نمی شود و یا چه مسیری را دارد طی می کند.

اما نکته بسیار مهمی که در قرارداد های هوشمند نباید فراموش گردد و باید حتما برای پیاده سازی قرارداد هوشمند در نظر گرفته شود این است که می بایست نیاز بازار و مردم را شناسایی کنیم ، سناریوی خودمان را حتما مشخص نماییم و در آخر آن را توسط یک نفر و یا تیم برنامه نویس بلاکچین در یک بستر پلتفرم اجرایی کنیم.

دنیای آینده و قراردادهای هوشمند:

از نظر من قراردادهای هوشمند یک عیب کوچکی دارند  و آن این است که هیچ وضعیت و جایگاه قانونی در دولتها و کشورها برای آن وجود ندارد، البته باید در نظر داشته باشیم که  قراردادهای هوشمند همزمان با گسترش استفاده از رمزارزها و بلاک‌چین رشد بیشتری را تجربه می‌کنند. و در آینده این مشکل هم برطرف خواهد شد .

اخیرا با تأکید رئیس جمهور در یکصد و سی و هفتمین جلسه ستاد هماهنگی اقتصادی دولت ، وزارتخانه‌های نیرو، ارتباطات و فناوری اطلاعات و همچنین بانک مرکزی موظف شدند موضوع استخراج ارز دیجیتال را پیگیری و برنامه‌ریزی‌های لازم را در این زمینه انجام دهند، این خبر بسیار خوبی است و همانطور که می دانیم همه این ها می بایست بر روی بستر بلاکچین و با تدوین قراردادهای هوشمند انجام شود و اگر این اتفاق بیافتد شاهد شکوفایی استعداد های جوانانی هستیم که در این حوزه در ایران فعالیت می کنند و تا این لحظه به خاطر یکسری قوانین دست و پاگیر این فرصت به آنها داده نشده بود و همچنین شاهد  توسعه و تحول بیشتر کسب و کارها در سطح جامعه خواهیم بود.

در حال حاضر ممکن است قراردادهای هوشمند یک مفهوم نسبتا پیچیده و ناشناخته به نظر برسند چرا که نسبت به قراردادهای سنتی قابل لمس و احساس نیستند و اجرا و حتی تغییر مفاد آن در حیطه دانستنی‌های خیلی از انسان‌ها نمی گنجد اما فقط به آن زمان کافی بدهید تا خیلی زود ببینید که قراردادهای هوشمند حتی وارد کسب و کار خود شما هم می شود.

سخن پایانی:

در آخر چیزی که باید یادمان باشد و به آن توجه بیشتری نماییم این است که قرارداد های هوشمند می تواند در هر نوع خدماتی قرار بگیرد هم می تواند در راستای پیشرفت و توسعه اقتصادی باشد و هم به عنوان ابزاری در دست افراد سودجو، چرا که این افراد از این تکنولوژی می توانند در کسب و کارهای کلاهبرداری و خلاف استفاده های مختلفی در جهت تامین منافع نامشروع خود نمایند، متاسفانه امروزه شاهد این هستیم که شرکت های هرمی که قبلا به صورت سنتی فعالیت می کردند توانسته اند با استفاده از قراردادهای هوشمند بر بستر بلاکچین اقدام به سوء استفاده از دیگران نمایند.

همانطور که بارها گفتیم بلاکچین آمده تا کارها را برای ما آسانتر نماید و کسب و کارمان را رونق بیشتری دهد ولی حتما و حتما مراقب این قسمت داستان و سوء استفاده سودجویان نیز باید بود.